Άγραφα: Πέτρα και φως
Του Στέφανου Σταμέλλου*
Περιδιαβαίνοντας στα χωριά των Αγράφων και της Δυτικής Ευρυτανίας,
εντυπωσιάζει η τόσο ιδιαίτερη άγρια ομορφιά του τοπίου, των απότομων φαραγγιών
και των κορυφών. Δεν είναι τυχαίο που η περιοχή αυτή έχει κερδίσει την
ιδιαίτερη αγάπη και είναι συχνή επιλογή πολλών ορειβατικών συλλόγων της χώρας. Βρεθήκαμε
μια μικρή παρέα στις πρώτες μέρες του Μάη στην περιοχή, με στόχο να γευτούμε
την ανοιξιάτικη αγραφιώτικη φύση.
Στον πολύ λίγο χρόνο,
θαυμάσαμε τα καλοδιατηρημένα σπίτια και τις πλακόστρωτες αυλές, τους κήπους στο πρώτο στάδιο της καλλιέργειας, τα αιωνόβια δέντρα στις πλατείες και στους δρόμους, τις εκκλησιές και τα μνημεία - του Κατσαντώνη. Θαυμάσαμε την επιλογή των ελάχιστων κατοίκων, των νέων κυρίως ανθρώπων, να «κρατήσουν» τη ζωή τους, με αξιοπρέπεια, ανάμεσα στις κορυφές και στα φαράγγια των Αγράφων συνεχίζοντας -σε ένα βαθμό- τον πατροπαράδοτο τρόπο ζωής ...
θαυμάσαμε τα καλοδιατηρημένα σπίτια και τις πλακόστρωτες αυλές, τους κήπους στο πρώτο στάδιο της καλλιέργειας, τα αιωνόβια δέντρα στις πλατείες και στους δρόμους, τις εκκλησιές και τα μνημεία - του Κατσαντώνη. Θαυμάσαμε την επιλογή των ελάχιστων κατοίκων, των νέων κυρίως ανθρώπων, να «κρατήσουν» τη ζωή τους, με αξιοπρέπεια, ανάμεσα στις κορυφές και στα φαράγγια των Αγράφων συνεχίζοντας -σε ένα βαθμό- τον πατροπαράδοτο τρόπο ζωής ...
Διατηρούνται ακόμα οι τοξωτές γέφυρες, που έχουν σμιλέψει με
πολλή φροντίδα τεχνίτες της πέτρας και οι λιθοδομές, που κράτησαν τις λίγες
πεζούλες οι οποίες έκαναν στο πρόσφατο σχετικά παρελθόν τις παραγωγές και την
αυτάρκεια στην κλειστή οικονομία, στο σύστημα της ιδιοπαραγωγής για
ιδιοκατανάλωση. Οι καταστροφές των πλημμυρών του φετινού χειμώνα είναι παντού
ορατές. Έριξε πολύ νερό βρέχοντας τρία μερόνυχτα ασταμάτητα με αποτέλεσμα
πολλές ζημιές, κυρίως στο οδικό δίκτυο, αλλά και μέσα στα χωριά με μικρές
κατολισθήσεις.
Το οδικό δίκτυο του πρώην Δήμου Αγράφων είναι ακόμα χωμάτινο
και μετά την Βαρβαριάδα είναι χώμα σκληρό με πέτρα. Θα κάνει πολλά χρόνια ακόμα
να τελειώσει αυτό το έργο των λίγων χιλιομέτρων, περιμένοντας, ίσως, να
ημερέψει και το ποτάμι, ο Αγραφιώτης. Η προσβασιμότητα είναι "ελπίδα"
να αυξηθούν οι επισκέψεις, να λειτουργήσουν οι λίγοι ξενώνες, να ανασυγκροτηθεί
η τοπική οικονομία και να μην χρειάζονται κάθε πέντε χρόνια να αλλάζουν οι
άνθρωποι τα λίγα αυτοκίνητά τους. Η φθορά είναι γρήγορη και οι ζημιές συχνές.
Αίτημα των κατοίκων να σταματήσουν οι μεγάλες εταιρείες να
επιβουλεύονται τα βουνά και τα ρέματα με τα αιολικά και τα Μικρά ΥδροΗλεκτρικά
Εργοστάσια(ΜΥΗΕ). Να περάσουν αυτές οι δραστηριότητες στην αυτοδιοίκηση, να
μπορεί ο Δήμος να χωροθετήσει με τοπικά, δικά του, κριτήρια και να αξιοποιήσει
τον αέρα και το νερό σε όφελος της τοπικής οικονομίας. Κι όπως έλεγε ο φίλος
στο Μοναστηράκι, με ένα μέτριο αιολικό πάρκο ο Δήμος μπορεί να λύσει πολλά
οικονομικά προβλήματα.
Η κτηνοτροφία είναι δεμένη με τη ζωή τους. Γι' αυτό παντού
στους δρόμους και στα ξέφωτα ξεπηδούν ζώα: γίδια, πρόβατα, γελάδια, κότες. Οι
στάβλοι, σύμφωνα με τις προδιαγραφές των επιδοτήσεων και οι βοσκότοποι αόρατοι
στα δορυφορικά συστήματα του Υπουργείου, στις σκιές των απότομων κορυφών. Μεγάλη
κουβέντα οι βοσκότοποι στην Ευρυτανία...
Αυτά είναι τα Άγραφα. «Πέτρα
και φως». Ιστορία
και αγώνας για επιβίωση κρατώντας σε απόσταση τους κάθε λογής «κατακτητές». Αγώνας
με τα δυνατά στοιχεία της φύσης, αδάμαστη κι αυτή από τον άνθρωπο. Αγώνας με
την εξουσία για λίγη παραπάνω φροντίδα να κρατηθεί ο πληθυσμός, να λειτουργήσει
το Αγροτικό Ιατρείο, να μείνει το Σχολείο, το ΚΕΠ, η Βοήθεια στο Σπίτι.
Βέβαια, θα θέλαμε περισσότερες μέρες για να ακούσουμε
ιστορίες και αφηγήσεις από τη ζωή των μεγαλύτερων και να ζωντανέψουμε τις δικές
μας μνήμες, που μεγαλώσαμε σε ανάλογες συνθήκες στη "μάνα" ευρυτανική
γη. Αγναντεύαμε από τα ριζά του Βελουχιού και μέσα από τη ρεματιά του
Αγιατριαδίτη, τη Δάφνη και το Καυκί με ένα δέος για την άγνωστη Δυτική
Ευρυτανία του Κατσαντώνη και τα Άγραφά της.
«Πέτρα και φως η γη
μου». Ο
Κουκουρούντζος και η Νιάλα, τα (Εφτά) Καμάρια, το Καυκί, το Ντελιδήμι, η
Λιάκουρα, ο Καλόγηρος και η Φτέρη. Κορυφές, όσες έμαθα να λέω. Το πήδημα του
Κατσαντώνη, η Σπηλιά του Κατσαντώνη, του Κατσαντώνη η Βρύση, τα Ταμπούρια του
Κατσαντώνη, τοποθεσίες και στοιχεία ιστορικά, που συνδέονται με τον ήρωα της
αντίστασης κατά των Τούρκων. Τα Άγραφα, η Βαρβαριάδα και ο Μάραθος, το
Μοναστηράκι και τα Επινιανά, το Τροβάτο, το Τρίδεντρο και τα Βραγγιανά, κάθε
χωριό και μια ιστορία.
Η ανεπανάληπτη Ευρυτανία. Ένα απέραντο πάρκο φυσικής και άγριας ομορφιάς. Καιρός να
ανακηρυχθεί όλος ο Νομός ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ.
Να συνεχιστεί η ήπια βιώσιμη πορεία της, χωρίς υπερβολές και κακοποιήσεις, με
σεβασμό στο περιβάλλον και στον άνθρωπο, στις παραδόσεις και στα ήθη και έθιμα
της περιοχής. Με πλούσια ιστορία, είναι η καρδιά της Ελλάδας, της ελεύθερης
Ελλάδας. Σε όλες τις σημαντικές στιγμές της νεότερης ιστορίας μας ήταν το
καταφύγιο των ελεύθερων ανθρώπων και των αδάμαστων συνειδήσεων. Στην αντίσταση κατά των Τούρκων, στην αντίσταση κατά των Γερμανών και
Ιταλών κατακτητών, στη διάρκεια του αδερφοκτόνου εμφυλίου. Όλοι από δω
περάσανε. Εδώ κι η έδρα της κυβέρνησης του Βουνού, της Ελεύθερης Ελλάδας.
Κοκάλια,
Κλαυσί, Άγραφα, Κεφαλόβρυσο, Καρπενήσι, Καλιακούδα, Άμπλιανη, Φουρνάς, Βράχα,
Κεράσοβο, Βραγγιανά, Τατάρνα, Μικρό Χωριό, Κρίκελλο, Δομνίστα, Βίνιανη,
Κορυσχάδες και τόσα άλλα ονόματα και χωριά που "έγραψαν" ιστορία.
Θεωρείται ο πλέον ορεινός νομός της χώρας. Βουνά, ποτάμια και λίμνες, δάση και
μικρές κοιλάδες. Ιστορικά μνημεία, μοναστήρια, χωριά διατηρητέα, μονοπάτια και
παλιά γιοφύρια, παραδοσιακοί νερόμυλοι. Ο Αχελώος, ο Αγραφιώτης, ο Μέγδοβας, ο
Τρικεριώτης, τα ποτάμια που συναντιούνται στην τεχνητή λίμνη των Κρεμαστών. Σύμφωνα
με έκθεση της UNESCO, του 1991, η Ευρυτανία συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πέντε
πιο καθαρές περιοχές του κόσμου.
Η
ανακήρυξη του νομού ως ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ θα αναδείξει και θα προστατέψει με τον
καλύτερο και πιο ασφαλή τρόπο τους φυσικούς της θησαυρούς, την πλούσια ιστορία
της περιοχής και τα ιδιαίτερα συγκριτικά της πλεονεκτήματα μέσα από ένα Στρατηγικό
Διαχειριστικό Σχέδιο. Η Ευρυτανία, στο κέντρο της Ελλάδας.
[«Θέλω να πάω στα Άγραφα!». Είναι
συγκινητικό για έναν ευρυτάνα να ακούει ότι μια Ολλανδέζα θέλει να πάει «στα
Άγραφα» και στην Ευρυτανία! Άλλο να λέει «θέλω να πάω στις Μυκήνες», στα
Μετέωρα, στη Σαντορίνη, στο Πήλιο ή στα γνωστά Ζαγοροχώρια. Το αποτέλεσμα:
πήγαμε στα Άγραφα και στη Δυτική Ευρυτανία, είχαμε αυτή την όμορφη εμπειρία, κι
επιστρέφοντας την αφήσαμε στη Νέα Βίνιανη να κάνει το Διεθνές Μονοπάτι Ε4, από
κει μέχρι τους Δελφούς! Μια πρόταση/πρόκληση για τους ιθύνοντες να αναδείξουν
το τμήμα του Ε4, που κινείται στα όρια της Περιφέρειας Στερεάς]
* ορειβάτης, μέλος των Οικολόγων Πράσινων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου