Μια επίσκεψη στη χερσόνησο του υγροβιότοπου της Αγίας Τριάδας Μώλου

Μια επίσκεψη στη χερσόνησο του υγροβιότοπου της Αγίας Τριάδας Μώλου

Του Στέφανου Σταμέλλου*

                                                            ...κάνει χιλιάδες την οργή κι αμέτρητη τη θλίψη

βρωμίζοντας τη μεγάλη μας αρχαιότητα: τη θάλασσα

τη λάμπουσα μητέρα της βιολογίας.

[Από το ποίημα του Νίκου Καρούζου: «Θάλασσα: η αρχαιότητα της γεωγραφίας»] 

Ξεκίνησα με τη σκέψη να φρεσκάρω λίγο τις εικόνες στον γνωστό υγροβιότοπο της Αγίας Τριάδας του Μώλου, στο Μαλιακό. [Υγροβιότοπος κατά τη Βιολογία ονομάζεται κάθε τόπος που καλύπτεται μόνιμα ή εποχικά από ρηχά νερά ή που δεν καλύπτεται ποτέ από νερά αλλά έχει υγρό υπόστρωμα για μεγάλο διάστημα του έτους.]

Πήγα κατευθείαν στην παραλία της Αγίας Τριάδας, μετά την εκκλησία. Ευχάριστη έκπληξη η παρουσία των φυλάκων του Φορέα ΔιαχείρισηςΕθνικού Δρυμού Οίτης, Κοιλάδας Σπερχειού και Μαλιακού Κόλπου που εποπτεύουν την περιοχή. Εικόνες στην παραλία: Ένα ελαφρά περιποιημένο παρκάκι με μια παιδική χαρά και 3-4 παγκάκια για τους επισκέπτες. Η ταμπέλα του Δήμου με τις πληροφορίες για τους επισκέπτες είναι μουντζουρωμένη/κατεστραμμένη, όπως και ορισμένα από τα παγκάκια. Η έντονη δυσοσμία προκαλεί την απορία για την προέλευσή της. Το πιο πιθανό είναι να μυρίζουν τα σάπια φύκια και ο βούρκος στις ακτές. Ο ευτροφισμός αυτού του είδους δεν πρέπει να είναι άσχετος με την έντονη ρύπανση: τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα, τα αστικά απόβλητα και τα απόβλητα των στάβλων

Αφήνοντας την παραλία είπα να μπω στην χερσόνησο του υγροβιότοπου και στο Δέλτα που σχηματίζει το ρέμα, που κατεβαίνει από το Καλλίδρομο. Γύρισα στο χωριό ξανά και με το χάρτη βρήκα τον αγροτικό δρόμο, βορειοδυτικά, που οδηγεί προς τη χερσόνησο. Περνώντας το κανάλι πέφτω πάνω στα σκουπίδια. Ανοίγεται μπροστά μου, δυστυχώς, ο γνωστός σκουπιδότοπος με αραιούς σωρούς οικοδομικών μπαζών και κάθε είδους σκουπιδιών. Πλαστικά κάθε είδους, παλιά έπιπλα, κουβάδες, μπουκάλια, συσκευασίες και ό,τι σκουπίδι μπορεί να φανταστεί κανείς δίπλα στη θάλασσα και στο κύμα.  Το περίμενα. Παρά ταέγγραφα της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της Περιφέρειας και τις υποσχέσεις του Δήμου 

Καμένων Βούρλων ότι θα απομακρυνθούν, δυστυχώς η κατάσταση παραμένει. Είναι λιγότερα από τα πριν πέντε χρόνια, ναι, τότε που έκανα την καταγγελία, γιατί κάποια ίσως από αυτά κατέληξαν στη θάλασσα ή μειώθηκε ο όγκος τους από την πολυκαιρία. Όμως παρατηρούνται και νεότερες αποθέσεις, που σημαίνει ότι κάποιοι δεν έβαλαν μυαλό και δεν άλλαξε η νοοτροπία. Πού θα πάει; δεν θα αλλάξει;;

Συνέχισα στο εσωτερικό του υγροβιότοπου, περπατώντας αλλού μέσα στο νερό και αλλού στον αλμυρό βάλτο και τους παρυδάτιους θαμνώνες. Είμαι συνεχώς δίπλα στο μεγάλο κανάλι, στην κοίτη του ρέματος, το οποίο καταλήγει στην άκρη της χερσονήσου, αφού προς το τέλος διακλαδώνεται. Είναι γεγονός ότι αυτή η αίσθηση να περπατώ μέσα στο νερό ακολουθώντας το δέλτα στο άγνωστο, με εξάπτει και με ντοπάρει.

Δεν περίμενα μέσα στη χερσόνησο να δω οργωμένα τμήματα και μάλιστα σε σημεία που εμφανίζονται ως αλατούχα, άσπρα από το αλάτι. Αναρωτιέμαι ποιοι τα οργώνουν, αν έχει πραγματικά μοιραστεί το Δέλτα και με ποιον τρόπο διαχειρίζεται. Θα ήταν ενδιαφέρον αν είχαμε μια απάντηση από τους αρμόδιους φορείς για το πώς διαχειρίζεται ιδιοκτησιακά ο υγροβιότοπος.

Εντύπωση μου έκαναν και οι κιούρτοι ψαρέματος μέσα στο κανάλι. Πρέπει να είναι για τα μπλε καβούρια, σίγουρα εγκαταλειμμένοι, αλλά το ερώτημα για το πόσο νόμιμος είναι αυτός ο τρόπος ψαρέματος, παραμένει.

Πλαστικά βαρέλια από τα μυδοτροφεία είναι διάσπαρτα παντού. Δύο είναι τα κύρια προβλήματα που προκαλούν τα μυδοτροφεία στον κόλπο: τα βαρέλια και τα πλαστικά διχτάκια. Τα πλαστικά βαρέλια 220 λίτρων μπλε και πράσινου χρώματος χρησιμοποιούνται ως πλωτήρες. Είναι άγνωστη η προέλευσή τους, αν και λένε ότι προέρχονται από μεταφορά χημικών… Τα πλαστικά διχτάκια–κάλτσες χρησιμοποιούνται για την παραγωγή μυδιών και αντικαθίστανται 4-5 φορές το χρόνο. Υπολογίζεται ότι κάθε στρέμμα μυδοτροφείου «ξοδεύει» 300 κιλά τέτοιου διχτιού. Το κακό είναι ότι συνήθως αυτά ρίχνονται στη θάλασσα και «εμπλουτίζουν» το βυθό! Ελάχιστα ξεβράζονται στις ακτές, όπως γίνεται και με τα βαρέλια. Αναρωτιέμαι πόσα από αυτά βρίσκονται στο βυθό και πόσο είναι το κακό που έχουν προκαλέσει στον κόλπο. Μπορεί άραγε κανείς να μας φωτίσει για το ποιες είναι οι υποχρεώσεις των μυδοτρόφων σε ό,τι αφορά στα πλαστικά βαρέλια και στα διχτάκια;

Πρέπει να βάλουμε καλά στο μυαλό μας ότι οι κύριες αιτίες της υποβάθμισης των θαλασσών, και ιδιαίτερα των κλειστών κόλπων όπως ο Μαλιακός, είναι η ρύπανση - ή και μόλυνση ορισμένες φορές - η υπεραλίευση και η καταπάτηση του αιγιαλού και των ακτών. Με την ασυδοσία αυτή που παρατηρείται, είναι τεράστια και ανεπανόρθωτη η ζημιά που γίνεται στο θαλάσσιο οικοσύστημα.  Όταν λέμε για υπεραλίευση, λέμε για τα αποθέματα που αλιεύονται πέρα από το όριο βιωσιμότητας. Αν συνεχίσουμε έτσι θα λέμε «ήταν μια φορά κι έναν καιρό ένας πανέμορφος κόλπος γεμάτος ζωή, ιστορία, πολιτισμό». Ο Μαλιακός κόλπος δυστυχώς σήμερα έχει μια φθίνουσα βιοποικιλότητα, με πληγωμένες τις ακτές του, ρυπασμένος και βαριά άρρωστος από άφθονες ανθρώπινες δραστηριότητες.

Φθάνω στην άκρη της χερσονήσου και του υγροβιότοπου, ακριβώς στην εκβολή του ρέματος και του καναλιού. Είναι δύσκολο να βγεις στην ακτή γιατί βουλιάζει και είναι γεμάτη με κελύφη στρειδιών και μυδιών. Απέναντι είναι η Αγία Μαρίνα και ανατολικότερα η Στυλίδα. Πουλιά συνάντησα ελάχιστα, όχι κάτι αξιόλογο, παρά τις προσδοκίες μου.

Η επιστροφή είναι πιο γρήγορη, αν και η ζέστη του καταμεσήμερου ταλαιπωρεί το σώμα, και το μυαλό φορτώνεται και ταλαιπωρείται με διάφορες σκέψεις γύρω από τα γεγονότα και τις εικόνες. 

Λαμία, 11/7/2019

* Στέφανος Σταμέλλος

http://www.e-ecology.gr

https://www.facebook.com/stefanos.stamellos