Διαχείριση στερεών αποβλήτων στην Περιφέρεια Πελοποννήσου

Η πρότασή μας

α. Όραμα / Μακροπρόθεσμος στόχος ( σε ορίζοντα 15-20 ετών ):
Κοινωνία/Δήμος/Περιφέρεια μηδενικών στερεών αποβλήτων

β. Άμεσα και μεσοπρόθεσμα μέτρα – έργα – δράσεις :
Εναλλακτική Διαχείριση των στερεών αποβλήτων, αποτελούμενη από :
Μείωση παραγόμενων σκουπιδιών, Επαναχρησιμοποίηση υλικών και προїόντων, Διαλογή στην Πηγή, Ανακύκλωση, Λιπασματοποίηση/Κομποστοποίηση, Υγειονομική Ταφή Υπολειμμάτων των οποίων οι ποσότητες όπως και ο βαθμός επικινδυνότητας θα βαίνουν διαρκώς μειούμενες, Ενημέρωση-Ευαισθητοποίηση-Συμμετοχή των δημοτών, Κλείσιμο-Αποκατάσταση των ΧΑΔΑ.


Εφαρμογή της πρότασης, στην κατάσταση όπως αυτή είναι διαμορφωμένη σήμερα στην Περιφέρεια Πελοποννήσου

Θεμελιακά στοιχεία για τη διαμόρφωση της πολιτικής της Περιφερειακής και της Δημοτικής Αυτοδιοίκησης για τη Διαχείριση των στερεών αποβλήτων γίνονται οι αρχές : 1. Ο ρυπαίνων πληρώνει/Πληρώνω όσο πετάω, 2. Η Αρχή της εγγύτητας / της αποκεντρωμένης διαχείρισης.

1. Μείωση παραγωγής στερεών αποβλήτων
Χορήγηση οικονομικού κινήτρου στους δημότες, ώστε να φροντίζουν για τη μείωση παραγωγής σκουπιδιών. Ανάληψη πρωτοβουλιών από τις νέες αρχές Αυτοδιοίκησης (Περιφέρεια και Δήμοι) για σχετική νομοθετική ρύθμιση το συντομότερο δυνατό, έτσι ώστε τα τέλη διαχείρισης να χρεώνονται ανάλογα με το βάρος των παραγόμενων σκουπιδιών και όχι πλέον ανάλογα με τα τετραγωνικά της κατοικίας.

2. Διαλογή στην Πηγή, Ανακύκλωση
Άμεσα, εκπόνηση και εφαρμογή Διαχειριστικών Σχεδίων (μέτρα, έργα, δράσεις, προμήθεια εξοπλισμού, χωροθετήσεις υποδομών, ποσοτικοί στόχοι, χρονοδιαγράμματα, καμπάνιες ενημέρωσης-ευαισθητοποίησης των δημοτών, Διαβούλευση κ.λπ.) για Διαλογή στην Πηγή – Ανακύκλωση των υλικών συσκευασιών από κάθε έναν Δήμο. Προϊσταμένη αρχή παρακολούθησης και ελέγχου εφαρμογής: Περιφέρεια Πελοποννήσου.
Τοποθέτηση δύο κάδων για τα υλικά συσκευασιών : ένας για χαρτί – χαρτόνι, και ένας για τα υπόλοιπα (δηλ. πλαστικό, γυαλί, μέταλλο). Έχουν ήδη κατασκευαστεί και λειτουργούν 2 ΚΔΑΥ, ένα στην Καλαμάτα και ένα στην Τρίπολη.3. Διαλογή στην Πηγή, Λιπασματοποίηση/Κομποστοποίηση του οργανικού κλάσματος των αστικών στερεών αποβλήτων
Άμεσα, εκπόνηση και εφαρμογή Διαχειριστικών Σχεδίων Διαλογής στην Πηγή – Λιπασματοποίησης/Κομποστοποίησης του οργανικού κλάσματος των στερεών αστικών αποβλήτων : α)Στους κήπους / στα χωράφια, ή β)Σε οικιακούς κάδους κομποστοποίησης, ή γ)Σε μονάδες κομποστοποίησης σε αποκεντρωμένο επίπεδο καλλικρατικού Δήμου ή διαδημοτικής συνεργασίας εντός περιφερειακής ενότητας (νομού). Προϊσταμένη αρχή παρακολούθησης και ελέγχου εφαρμογής: Περιφέρεια Πελοποννήσου.

→ Περισσότεροι από το 60% του πληθυσμού δημότες της Περιφέρειας διαθέτουν δικό τους κήπο ή/και χωράφια. Η καλύτερη από κάθε πλευρά λύση διαχείρισης είναι γι΄ αυτούς η διάθεση των οργανικών τους στους κήπους ή στα χωράφια τους για παραγωγή χρησιμότατου εδαφοβελτιωτικού. Πρόκειται για δράσεις που μπορούν να ξεκινήσουν από ΣΗΜΕΡΑ!!!, χωρίς τη δημιουργία της παραμικρής υλικοτεχνικής υποδομής, χωρίς το παραμικρό οικονομικό κόστος.
→ Για όποια νοικοκυριά των πόλεων το επιθυμούν : Κομποστοποίηση των οργανικών τους σε κάδους οικιακής κομποστοποίησης.
→ Για τον υπόλοιπο πληθυσμό (πρόκειται για κατοίκους των αστικών κέντρων) διαχείριση του παραγόμενου οργανικού κλάσματος ως εξής :
α. Τοποθέτηση 3ου κάδου (βλ. παραπάνω, σημείο 1, τοποθέτηση 2 κάδων για τα υλικά συσκευασιών) , κάδου δηλ. για τη συλλογή προδιαλεγμένων οργανικών.
β. Δημιουργία / Κατασκευή μικρών σχετικά μονάδων κομποστοποίησης (με δυναμικότητα από 2.000 tn/έτος έως 5.000 tn/έτος παραγόμενου κομπόστ), για την παραγωγή και εδώ εξαιρετικής ποιότητας κομπόστ/λιπάσματος, με πολλαπλά οφέλη. Η βέλτιστη από κάθε πλευρά επιλογή (οικονομική, περιβαλλοντική, απασχόλησης, αμεσότητας προμήθειας του απαραίτητου εξοπλισμού και κατασκευής των μονάδων κ.λπ.) είναι αυτή ενός αποκεντρωμένου δικτύου τέτοιων μονάδων κομποστοποίησης : μία σε κάθε έναν καλλικρατικό Δήμο της Αρκαδίας (Ενός δικτύου μονάδων με την έννοια της συνεργασίας σε ζητήματα λειτουργίας τους, βλ. χρήση κοινού κινητού ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού όπως θραυστήρας, αναμεικτήρας, κόσκινο). Μία σφαιρική τεχνικοοικονομική μελέτη (που θα ποσοτικοποιεί και θα συνυπολογίζει το εξωτερικό κόστος των μετακινήσεων) θα τεκμηριώσει τι είναι οικονομικά προτιμότερο: Η μεταφορά των οργανικών σε μία μονάδα, σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας (νομού) ή η μεταφορά του κινητού εξοπλισμού από τη μία στην άλλη μεταξύ μικρότερων μονάδων κομποστοποίησης, μίας σε κάθε έναν από τους καλλικρατικούς Δήμους της περιφερειακής ενότητας, χωρίς να αποκλείεται μία ενδιάμεση λύση.4. Διαχείριση Υπολειμμάτων

4.1. Άμεση χωροθέτηση και κατασκευή σε σύντομο χρονικό διάστημα (ενός έτους) Χώρων Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ), σε επίπεδο Δήμου ή διαδημοτικής συνεργασίας εντός περιφερειακής ενότητας
Η λύση αποκεντρωμένων ΧΥΤΥ (ένας ανά νομό ή ανά Δήμο) δεν μπορεί ασφαλώς να γίνει αποδεκτή από κανέναν για τον τόπο του, αν δεν συνοδεύεται ταυτόχρονα από την έναρξη εφαρμογής και των υπολοίπων συνιστωσών της εναλλακτικής διαχείρισης, με συγκεκριμένα Διαχειριστικά Σχέδια : Μείωση-Επαναχρησιμοποίηση, Διαλογή στην Πηγή, Ανακύκλωση, Κομποστοποίηση – Λιπασματοποίηση, Συστηματική ενημέρωση των δημοτών με στόχο την Ευαισθητοποίηση και Ενεργό Συμμετοχή τους. Εκτός από τον/τους ΧΥΤΥ πρέπει επιπλέον ταυτόχρονα να χωροθετηθεί/-ούν και η/οι Μονάδα/-δες Κομποστοποίησης καθώς επίσης και η/οι μονάδα/-ες Διαχείρισης ΑΕΚΚ. Αιρετοί και τοπικές κοινωνίες (σε επίπεδο καλλικρατικού Δήμου) θα έχουν να επιλέξουν. Αν δεν μπορεί τελικά, μετά τη διαβούλευση, να βρεθεί λύση κοινής αποδοχής (σε επίπεδο καλλικρατικού Δήμου ή σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας), θα πρέπει εν τέλει να πραγματοποιηθεί κλήρωση. Η αναζήτηση θέσεων για χωροθέτηση των διαφόρων μονάδων (μονάδα Κομποστοποίησης, ΧΥΤΥ, μονάδα Διαχείρισης ΑΕΚΚ) δεν μπορεί, παρά να συμπεριλάβει κατ΄αρχή θέσεις από όλες τις τοπικές ή δημοτικές κοινότητες (δηλ. τους πρώην δήμους) του κάθε ενός ή όλων των καλλικρατικών Δήμων της αντίστοιχης περιφερειακής ενότητας. Οι αναγκαίες αποφάσεις θα ληφθούν από τα δημοτικά συμβούλια, μέσα από κοινωνική διαβούλευση με την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή. Ο χρόνος όμως πιέζει ασφυκτικά και οι αποφάσεις αυτές θα πρέπει να ληφθούν μέσα σε λίγους μήνες.

4.2. Συλλογή και αποκομιδή υπολειμματικών σκουπιδιών
Μέσα σε τακτό το συντομότερο χρονικό διάστημα, οι κάδοι σύμμεικτων απορριμμάτων αποσύρονται ( περί τις αρχές 2012). Τα υπολειμματικά πλέον απορρίμματα τοποθετούνται από τα νοικοκυριά, τα γραφεία, τις επιχειρήσεις, τις υπηρεσίες : είτε σε ειδικές σακούλες (από υλικό βιοαποδομήσιμο), οι οποίες θα διατίθενται από το Δήμο και ο ενδιαφερόμενος θα πληρώνει για την αγορά τους, είτε σε κάδους που χρησιμοποιούνται ξεχωριστά από κάθε νοικοκυριό, γραφείο, επιχείρηση, υπηρεσία. Είτε με τον ένα τρόπο είτε με τον άλλο, τα τέλη διαχείρισης απορριμμάτων θα καταβάλλονται με τον τρόπο αυτό ανάλογα με το βάρος των παραγόμενων (υπολειμματικών σκουπιδιών. Δίνεται έτσι σε όλους σοβαρό οικονομικό κίνητρο να περιορίσουν την παραγωγή σκουπιδιών.

5. Κλείσιμο και αποκατάσταση των υπαρχόντων ΧΑΔΑ το συντομότερο δυνατό (ως τις αρχές 2012)
Ισχύουν ανάλογα με τα όσα εκτέθηκαν παραπάνω για τον/τους ΧΥΤΥ.
Από τους υπάρχοντες ΧΑΔΑ παραμένουν τουλάχιστον 5 σε λειτουργία (ένας ανά δήμο, διαδημοτική ή περιφερειακή ενότητα, που τον επιλέγει το/-α δημ. συμβούλιο/-α), οι οποίοι δέχονται πλέον μόνον υπολείμματα σκουπιδιών, και παραμένουν σε λειτουργία μέχρις ότου οι ΧΥΤΥ να είναι έτοιμοι να τους αντικαταστήσουν στην υποδοχή των υπολειμμάτων.

6. Διαχείριση Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) : Μία μονάδα σε επίπεδο Δήμου ή διαδημοτικής συνεργασίας ή περιφερειακής ενότητας
Ισχύουν ανάλογα με τα όσα εκτέθηκαν παραπάνω για τον/τους ΧΥΤΥ.
Αναφορικά με τα ΑΕΚΚ (όπως επίσης και με άλλα ρεύματα αποβλήτων πλην των αστικών στερεών), είναι αναγκαία η οργάνωση, με ευθύνη του παραγωγού, συναφούς συστήματος διαχείρισης. Και στην προκειμένη περίπτωση των ΑΕΚΚ προτείνεται η δημιουργία μίας μονάδας διαχείρισής τους σε επίπεδο Δήμου ή διαδημοτικής συνεργασίας ή περιφερειακής ενότητας.

7. Φορείς Διαχείρισης (ΦοΔΣΑ) : Ένας ανά περιφερειακή ενότητα (δηλ. ανά νομό)
Είναι φανερό ότι, το προτεινόμενο παραπάνω μοντέλο διαχείρισης αντιστοιχεί σε αποκεντρωμένους Φορείς Διαχείρισης (ΦοΔΣΑ), έναν ανά περιφερειακή ενότητα, και όχι έναν συγκεντρωτικό σε περιφερειακό επίπεδο όπως προτείνεται στο ΠΕΣΔΑ. Οι 5 ΦοΔΣΑ υπάρχουν, έχουν συσταθεί εδώ και 4 χρόνια (χωρίς ως τώρα να παράγουν έργο). Δεν χρειάζεται να μπούμε στη χρονοβόρο, κοστοβόρο – και κυρίως μη λειτουργική για το παραπάνω προτεινόμενο αποκεντρωμένο σχέδιο διαχείρισης – διαδικασία συγχώνευσής τους σε έναν ΦοΔΣΑ.

8. Ενημέρωση – ευαισθητοποίηση – συμμετοχή των δημοτών, Διαβούλευση : Άμεση πραγματοποίηση από την Περιφέρεια ημερίδων Ενημέρωσης – Διαβούλευσης
Στις αρχές του προηγούμενου μήνα εγκρίθηκε το αναθεωρημένο/επικαιροποιημένο ΠΕΣΔΑ Περιφέρειας Πελοποννήσου, ενώ παράλληλα ο χρόνος για την επίλυση του προβλήματος πιέζει ασφυκτικά. Έχουμε επίγνωση ότι η αποτελεσματική προς όφελος της κοινωνίας αντιμετώπισή του προϋποθέτει μεταξύ άλλων την ενημέρωση-ευαισθητοποίηση-ενεργό συμμετοχή των δημοτών/πολιτών. Χαρακτηριστικό της σπουδαιότητας αυτής της προϋπόθεσης αποτελεί το γεγονός ότι στην εγκριτική απόφαση του εν λόγω ΠΕΣΔΑ υπογραμμίζεται ήδη εισαγωγικά "η ενεργός συμμετοχή των πολιτών και των φορέων τους" για την επίτευξη των στόχων του ΠΕΣΔΑ (βλ. σελ. 3 και 4). Σημειώνουμε ακόμη ότι το ΠΕΣΔΑ δεν περιλαμβάνει : α) Την επιλογή της μεθόδου επεξεργασίας/αξιοποίησης του συνόλου των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (βλ. σελ. 5 του ΠΕΣΔΑ), β) Τη χωροθέτηση των "Ολοκληρωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Αποβλήτων", γ) Τον τρόπο συμμετοχής των Δήμων ( οικονομικό κόστος για τους δημότες, οργανωτική/εταιρική συμμετοχή, αρμοδιότητες-υποχρεώσεις). Πρόκειται για ζητήματα, τα οποία θεωρούμε ότι μονοσήμαντα αποτελούν αντικείμενα πολιτικών αποφάσεων και επιλογών των αρμοδίων φορέων ( και όχι του μελετητή ή του αναδόχου κατασκευής ή λειτουργίας των σχετικών μονάδων), ήτοι της Περιφέρειας και των Δήμων, δηλ. των αρμοδίων οργάνων αυτών (ήτοι : του Περιφερειακού Συμβουλίου και των Δημοτικών Συμβουλίων) τα οποία ασφαλώς – για την λήψη των αποφάσεών τους – θα λάβουν υπόψη τους τα συμπεράσματα των σχετικών μελετών.
Για τους παραπάνω λόγους είναι άμεση ανάγκη, ο Περιφερειάρχης Περιφέρειας Πελοποννήσου να πάρει την πρωτοβουλία και να συγκαλέσει έκτακτη Συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, προκειμένου όπως αυτό πάρει απόφαση για τη διοργάνωση Ημερίδων Ενημέρωσης - Διαβούλευσης με τους αιρετούς της Αυτοδιοίκησης (περιφερειακούς, δημοτικούς και τοπικούς), με τους κοινωνικούς φορείς και τους πολίτες, αναφορικά με το ΠΕΣΔΑ. Βασικός εισηγητής στις εν λόγω Ημερίδες θα πρέπει να είναι η εταιρεία που εκπόνησε τις μελέτες στις οποίες στηρίχτηκε η διαμόρφωση του ΠΕΣΔΑ, ενώ επί του θέματος θα πρέπει να εισηγηθούν και εκπρόσωποι φορέων και κινήσεων πολιτών που έχουν επεξεργαστεί συναφείς προτάσεις. Είναι απαραίτητο όπως πραγματοποιηθούν πέντε Ημερίδες, μία στην έδρα κάθε μίας περιφερειακής ενότητας (πρώην νομού), κατά τη διάρκεια του 1ου δεκαπενθήμερου Φεβρουαρίου. Αιρετοί (περιφερειακοί, δημοτικοί και τοπικοί) καθώς επίσης και Αυτοδιοικητικές και Οικολογικές Κινήσεις και άλλοι κοινωνικοί Φορείς, και από τις 5 περιφερειακές ενότητες της Περιφέρειας, υπέβαλαν τις προηγούμενες ημέρες σχετικά αιτήματα στον Περιφερειάρχη.

Συμπληρωματικές θέσεις

1. Νέο, αναθεωρημένο/επικαιροποιημένο ΠΕΣΔΑ: Σε γενικές αρχές και στόχους: Αποδεκτό. Σε συγκεκριμένα έργα-μέτρα-δράσεις: Σοβαρά Ερωτηματικά.
Το εν λόγω Σχέδιο περιέχει αρκετές γενικές αρχές και βασικούς στόχους που μας βρίσκουν απολύτως σύμφωνους.
Όμως, οι απαιτούμενες δράσεις είτε απουσιάζουν από αυτό, είτε παραπέμπονται στον μελετητή-κατασκευαστή-ανάδοχο ιδιώτη να τις επιλέξει, είτε – εκείνες που αναφέρονται – βρίσκονται σε κραυγαλέα αντίθεση με τις προαναφερόμενες αρχές και στόχους (βλ. την από 22/9/2010 Απόφαση Αυτοδιοικητικών και Οικολογικών Κινήσεων και άλλων Φορέων, η οποία επισυνάπτεται στο παρόν. Πρόκειται για μία απόφαση, την οποία υποστηρίζει με την υπογραφή της και η "Οικολογική Συμπολιτεία του Μοριά").


2. Δεματοποιητές : Απορρίπτονται
Η χρησιμοποίησή τους δημιουργεί τετελεσμένα για την επεξεργασία σύμμεικτων απορριμμάτων στις προτεινόμενες μονάδες ολοκληρωμένης διαχείρισης, οι οποίες κατ΄ακολουθία θα είναι αναγκαστικά μονάδες βιολογικής ξήρανσης / θερμικής επεξεργασίας / ενεργειακής αξιοποίησης. Πρόκειται για επιλογές οικονομικά πανάκριβες, οικολογικά επιζήμιες και κοινωνικά μη αποδεκτές. Επιπλέον, η επιμονή στη χρησιμοποίησή τους εξακολουθεί να εκτρέπει την προσοχή : Από την ανάγκη ΑΜΕΣΗΣ και κοινωνικά αποδεκτής χωροθέτησης Χώρων Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων, β. Από την ανάγκη αλλά και τη δυνατότητα ΑΜΕΣΗΣ έναρξης δράσεων λιπασματοποίησης/κομποστοποίησης του βιοαποδομήσιμου κλάσματος των αστικών στερεών αποβλήτων.
Όσον αφορά τη χρησιμοποίησή τους για τη δεματοποίηση ανακυκλώσιμων υλικών, τα οποία εν συνεχεία θα μεταφέρονται σε ΚΔΑΥ, δημιουργούνται ερωτήματα σε σχέση : α. με το οικονομικό όφελος από τη δεματοποίηση σύμμεικτων ανακυκλώσιμων, και β. με τη λειτουργικότητα του εγχειρήματος.

Ανάλογα ισχύουν και για τους προτεινόμενους στο νέο ΠΕΣΔΑ Σταθμούς Μεταβατικής Διαχείρισης και Σταθμούς Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ).

3. Μέθοδοι/τεχνικές επεξεργασίας και αξιοποίησης σύμμεικτων στερεών αστικών αποβλήτων (θερμική επεξεργασία, βιοξήρανση, ενεργειακή αξιοποίηση) και οι αντίστοιχες μονάδες (συγκαταλέγονται εδώ και οι πιλοτικές μονάδες ΄΄Σούκος΄΄ και ΄΄Ram Europe΄΄ που επιδιώκεται από την Περιφέρεια και από ορισμένους Δήμους να αποτελέσουν το εφαλτήριο για την επιλογή και την κοινωνική αποδοχή συναφών μεθόδων και μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων) : Απορριπτέες με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο.
Η κριτική και απόρριψη μεθόδων και μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων στηρίζεται :
α. Στο πολλαπλάσιο (3- έως 4-πλάσιο) οικονομικό κόστος τους σε σύγκριση με τις μεθόδους και τις τεχνικές της πρότασης εναλλακτικής διαχείρισης
β. Στην πολύπλευρη οικολογική επιβάρυνση που προκαλούν στο φυσικό περιβάλλον και στη δημόσια υγεία.
γ. Στο ότι συμβάλλουν στην αναπαραγωγή μιάς κοινωνίας παθητικών καταναλωτών και όχι συνειδητών καταναλωτών – ενεργών πολιτών.
30 / 1 / 2011

Βασίλης Γιόκαρης