«Σώστε τη Μπλε Καρδιά της
Ευρώπης» - Βαλκανικά Ποτάμια υπό απειλή φραγμάτων
Του Στέφανου Σταμέλλου
Mε αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποταμών που έχει οριστεί
ως η τελευταία Κυριακή του Σεπτέμβρη (φέτος ήταν στις 25/9) αναδημοσιεύουμε
σε μετάφραση την εύστοχη και πάντα επίκαιρη ανακοίνωση των περιβαλλοντικών
οργανώσεων EuroNatur και Riverwatch κατά
την εκκίνηση της καμπάνιας τους «Σώστε τη Μπλε Καρδιά της Ευρώπης» που βρίσκει
άμεση εφαρμογή και σε ότι επιχειρείται σήμερα στη χώρα μας:
Όταν
κάποιος βορειοευρωπαίος σκέφτεται τα Βαλκάνια, του έρχονται στο μυαλό διακοπές
στη Μεσόγειο ή οι πόλεμοι του παρελθόντος
- αλλά σίγουρα όχι εντυπωσιακά ποτάμια.
Κι όμως, η «Μπλε Καρδιά της Ευρώπης» χτυπά στη Βαλκανική χερσόνησο: εκεί
μπορεί κανείς να βρει ακόμα τα πιο άγρια και όμορφα ποτάμια της ηπείρου. Και σχεδόν κανείς δεν
το γνωρίζει.
Ως συμβολή στη φετινή Παγκόσμια Ημέρα
Νερού του ΟΗΕ (22.3.2014) πάνω στο θέμα «Νερό και Ενέργεια», οι περιβαλλοντικές
οργανώσεις EuroNatur και Riverwatch εφιστούν
την προσοχή στην επικείμενη καταστροφή των ποταμών στη Βαλκανική Χερσόνησο.
Μεταμφιεσμένα ως πράσινες πηγές ενέργειας περισσότερα από 570 εργοστάσια
υδροηλεκτρικής ενέργειας (>1 MW)
σχεδιάζονται να κατασκευαστούν μεταξύ της Σλοβενίας και της Αλβανίας. Ένας από τους σημαντικότερους φυσικούς
θησαυρούς της Ευρώπης διακυβεύεται. Η «Μπλε
Καρδιά της Ευρώπης» κινδυνεύει από καρδιακή προσβολή. Για να αποφευχθεί αυτό το ενδεχόμενο, οι οργανώσεις
EuroNatur και Riverwatch
έχουν ξεκινήσει την εκστρατεία "Σώστε τη Μπλε Καρδιά της Ευρώπης», την
οποία παρουσιάζουμε σήμερα στο Βελιγράδι.
«Πρέπει να σταματήσουμε αυτή τη φρενίτιδα των
φραγμάτων. Πολλά από αυτά τα έργα
παραβιάζουν τη νομοθεσία της ΕΕ, καθιστώντας τη χρηματοδότησή τους μέσω των
διεθνών επενδυτών ακόμη πιο σκανδαλώδη. Η
υδροηλεκτρική ενέργεια δεν είναι πράσινη, αλλά καταστρέφει πολύτιμα φυσικά
τοπία», λέει ο Ulrich Eichelmann, Διευθύνων Σύμβουλος της Riverwatch (σημ μετ: πρώην στέλεχος της WWF Aυστρίας
επί 16 έτη) - μια διεθνής οργάνωση για την προστασία των ποταμών. «Τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια προτείνονται
χωρίς πρόνοια για τη φύση και τους ανθρώπους, ακόμα και σε εθνικά πάρκα. Αυτό είναι απαράδεκτο και παρεμποδίζει τις
δυνατότητες για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη στις αντίστοιχες χώρες. Η ανάπτυξη της υδροηλεκτρικής ενέργειας θα
πρέπει να λάβει υπόψη τις πτυχές της διατήρησης της φύσης. Ένα
διαχειριστικό σχέδιο για την προστασία των πιο πολύτιμων φυσικών ποταμών στην περιοχή
είναι επιτακτική ανάγκη», λέει ο Gabriel Schwaderer, Διευθύνων Σύμβουλος
της EuroNatur.
Πουθενά
αλλού στην Eυρώπη δεν μπορεί κανείς να βρει
ένα τέτοιο τεράστιο αριθμό και τέτοια ποικιλία παρθένων, άγριων ποταμιών, κρυστάλλινων ρεμάτων,
εκτεταμένων αποθέσεων στις κοίτες, ανέγγιχτων προσχωσιγενών δασών, θεαματικών καταρρακτών,
ακόμη και καρστικών υπόγειων ποταμών. Η
«Μπλε Καρδιά της Ευρώπης» χτυπά στη Βαλκανική Χερσόνησο. Αυτό επιβεβαιώθηκε από την εκτεταμένη έρευνα
η οποία διεξήχθη από τις οργανώσεις Riverwatch και EuroNatur τα
τελευταία δύο χρόνια.
Οι
δύο οργανισμοί αξιολόγησαν την υδρομορφολογία (δομική ακεραιότητα του ποταμού)
περίπου 35.000
χιλιομέτρων ποταμών στη Βαλκανική Χερσόνησο, ερεύνησαν
υφιστάμενες και σχεδιαζόμενες υδροηλεκτρικές μονάδες, και διεξήγαγαν μια μελέτη
στη βιοποικιλότητα ψαριών και μαλακίων (μύδια και τα σαλιγκάρια). Τα αποτελέσματα είναι τόσο εντυπωσιακά όσο και
ανησυχητικά:
- 30% των ποταμών είναι σε φυσική
κατάσταση, ένα άλλο 50% σε σχεδόν φυσική κατάσταση. Στην Αλβανία και το
Μαυροβούνιο, ακόμη περισσότερο από το 60% των ποταμών είναι παρθένα. Σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρώπη: Γερμανία
10%, Αυστρία 6%.
- 573 μεσαίας και μεγάλης κλίμακας
υδροηλεκτρικά έργα (> 1 MW) βρίσκονται σε στάδιο
προετοιμασίας. Ακόμη και τα εθνικά
πάρκα δεν πρόκειται να γλιτώσουν.
- Τα Βαλκανικά ποτάμια είναι ένα
σημαντικό hotspot για τη βιοποικιλότητα της
Ευρώπης: 69 είδη ψαριών είναι ενδημικά της Βαλκανικής. Επιπλέον, 151 σπάνια είδη μαλακίων γλυκού
νερού ζουν σε αυτά τα ποτάμια, που αντιπροσωπεύουν το 40,5% του συνόλου των
απειλούμενων ειδών μαλακίων στην Ευρώπη.
- Οι προβλεπόμενες υδροηλεκτρικές
μονάδες θέτουν την επιβίωση του 70% - 75% αυτών των απειλούμενων ειδών σε κίνδυνο.
Μεταξύ αυτών, ο σολομός του Δούναβη - το
μεγαλύτερο είδος πέστροφας στον κόσμο. Η
παγκόσμια κατανομή hotspot του Σολομού του Δούναβη
θεωρείται ότι συγκεντρώνεται σε λίγα μόνο ποτάμια της λεκάνης απορροής του
ποταμού Δούναβη στη Βαλκανική.
Σε συνεργασία με τους τοπικούς
εταίρους στις αντίστοιχες χώρες και με την υποστήριξη των Ιδρυμάτων MAVA και Manfred-Hermsen-Stiftung, οι
οργανώσεις EuroNatur και Riverwatch έχουν ξεκινήσει την εκστρατεία «Σώστε τη Μπλε Καρδιά της Ευρώπης»
με σκοπό να σώσουν αυτή τη φυσική ευρωπαϊκή κληρονομιά από την καταστροφή. Οι στόχοι της εκστρατείας είναι:
- να ευαισθητοποιήσει το κοινό σχετικά
με τα Βαλκανικά ποτάμια, την οικολογική αξία τους και την τρωτότητά τους
- να σταματήσει τα φράγματα σε 3 περιοχές
κλειδιά: ποταμός Αώος (Βιόσα, Αλβανία),
Εθνικό Πάρκο Μαυρόβου (FYROM) και ποταμός Σάββα (Σλοβενία -Σερβία)
- να σταματήσει το τσουνάμι φραγμάτων:
συντονίζει τη διαμόρφωση ενός διαχειριστικού σχεδίου με απαγορευμένες (no-go) περιοχές
για κατασκευή φραγμάτων για όλα τα βαλκανικά ποτάμια
- να βελτιώσει τις γνώσεις σχετικά με
τα ποτάμια και τη βιοποικιλότητά τους
Με την ευκαιρία της
Παγκόσμιας Ημέρας Ποταμών, το γερμανικό κανάλι ZDF μετέδωσε στις 25/9 ένα
ντοκιμαντέρ της σειράς Planet E με τίτλο «Η Τρέλα του Υδροηλεκτρισμού – Καταστροφή των Ποταμιών στα
Βαλκάνια» που ασχολείται με τους κινδύνους που διατρέχουν από
τον κατακερματισμό τους. Επιπλέον, η ομάδα του ZDF διερευνά θεμελιώδη
ερωτήματα όπως: Τι είναι πραγματικά ένα ζωντανό ποτάμι; Ποιες είναι
οι επιπτώσεις των φραγμάτων; Είναι η υδροηλεκτρική ενέργεια μια
πράσινη μορφή ενέργειας και είναι τα μικρά υδροηλεκτρικά καθόλου καλύτερα
από τα μεγάλα; Το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε κυρίως στα Βαλκάνια, αλλά και στη
Βιέννη και στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία και παρέχει μια καλή εικόνα για το έργο
των οργανώσεων Riverwatch και EuroNatur.
http://www.zdf.de/ZDF/zdfportal/programdata/829179a5-9db7-4d93-8ff4-d3ef17a70c30/fdb7b0f2-7c2c-4a9c-bfb2-aa9d3ab66bdb?generateCanonicalUrl=true
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου